Zerdeçal Nedir?
Zerdeçal, zencefil ailesine mensup, Hindistan ve Güneydoğu Asya’dan gelen, parmak şeklinde, turuncu-sarı dokulu, sert ve lifli rizomlara sahip, bilimsel adı Curcuma Longa olan bitkinin toprağın altındaki köküne verilen isimdir.
Zerdeçal; yaprakları uzun, yeşil ve geniş, çiçekleri ise beyazdan sarıya değişen bir renktedir. Özellikle doğu bölgelerinde yüzyıllardır mutfakta, kozmetikte, tekstilde ve geleneksel tıpta kullanılan, çiçekli bir bitkidir.
Zerdeçal; iltihaba iyi gelir, geniz akıntısını giderir, kanser hücreleri ile mücadele eder, hafıza ve öğrenmeyi güçlendirir, kalp sağlığını destekler, şişkinlik, gaz gibi sorunlara ve cilt sağlığına iyi gelir.
Zerdeçal bir antioksidan deposudur ve potasyum ve demir açısından zengindir. Anti-bakteriyel, anti-mikrobiyal, anti-inflamatuvar özelliklere sahip zerdeçalın artrit, göz hastalıkları, kanser, Alzheimer ve kalp hastalıkları gibi pek çok hastalıkta etkili olduğu bilinir.
Curcumin (kurkumin) Nedir?
Curcumin, zerdeçalın kökünde bulunan, zerdeçala rengini veren, güçlü antioksidan ve anti-inflamatuar özelliklere sahip bir polifenolik bileşiktir. Curcumin, sağlığa zarar veren serbest radikallerle savaşarak hücrelerin korunmasına destek olur. Kurkuminin; kanser, Alzheimer ve kalp hastalıkları üzerinde olumlu etkileri vardır.
Zerdeçalın Faydaları
Zerdeçalın faydaları:
- Mikrop ve bakterileri öldürür,
- İltihaba iyi gelir,
- Eklem ağrılarına iyi gelir,
- Geniz akıntısına iyi gelir,
- Karaciğer fonksiyonlarını iyileştirir,
- Kanser hücrelerinin yok edilmesine yardımcı olur,
- Kan şekerine iyi gelir,
- Hafıza ve öğrenmeyi güçlendirir,
- Depresyonla mücadeleye yardımcı olur,
- Kalp sağlığını destekler,
- Bağışıklık sistemini güçlendirir,
- Şişkinlik, gaz gibi sorunlara iyi gelir,
- Sindirim sistemini destekler,
- Cilt sağlığına iyi gelir.
İnflamasyonun Önüne Geçer
İnflamasyon; bakteri, virüs ve yaralanmaların neden olduğu hasarları onardığı ve zararlı istilacılarla savaştığı için aslında vücuda yararlı bir süreçtir. Ancak iltihap süresinin uzaması ve kronik hale gelmesi, özellikle kalp hastalıkları ve kanser gibi durumlarda büyük sorun teşkil etmesi anlamına gelir. Zerdeçalın içeriğindeki kurkumin, vücuttaki inflamatuvar süresinin uzamasının önüne geçer. Ayrıca iltihaplanmayı başlatan kimyasalların önüne geçer. Kurkuminin artrirt, pankreatit ve bazı mide rahatsızlıklarını hafiflettiğine dair araştırmalar sürüyor.
Eklem Ağrılarına İyi Gelir
Kurkumin artrit hastalığında şişliğin ve eklem ağrılarının azalmasını sağlar. Ayrıca artrit ilaçlarının yan etkilerini azaltabilir. Zerdeçal ayrıca diz osteoartriti (eklem kireçlenmesi) ağrılarında da etkilidir. Eklemleri hedef alıp gözler, akciğerler, cilt, kalp, damarlara yayılabilen kronik iltihabi hastalık romatoid artrit tedavisinde destekleyici olabilir.
Karaciğer Fonksiyonlarını İyileştirir
Zerdeçal, güçlü antioksidan içeriği sayesinde karaciğeri toksinlerden koruyabilir. Bu özellikle diyabet veya yine uzun süreli ilaç kullanan kişilerin karaciğerinde yarattığı tahribatın azaltılmasında destekleyici olabilir. Karaciğerde fazla yağ birikmesini önlemede faydalıdır.
Anti-İnflamatuar Özelliği İle Kansere İyi Gelebilir
Zerdeçalın kanser tedavisinde de yeri olduğu düşünülür. İnflamasyon tümör büyümesiyle yakından ilişkilidir. Araştırmalar kurkuminin kanser üzerindeki etkilerini şöyle gösterir:
- Kanser hücrelerinin yok olmasında destektir.
- Tümörlerde yeni kan damarlarının büyümesini azaltabilir.
- Metastaz yani kanserin yayılmasını engelleyebilir.
- Kurkumin gibi anti-inflamatuvar bileşikler, kolorektal kanserler, pankreas, prostat, mide kanseri ve multiple myeloma gibi kanserlerin hem tedavisinde hem de önlenmesinde etkili olabilir.
Zerdeçal Diyabete İyi Gelebilir
Tip 1 ve tip 2 diyabet hastalığının önlenmesinde ve tedavisinde kurkuminin önemli rol oynadığı araştırmalarla belirtilmiş. Diyabetin neden olduğu diyabetik nöropati hastalığında da etkili olduğu düşünülür. Yine diyabete katkısı bulunan insülin direnci, yüksek kan şekeri ve LDL kolesterol (kötü kolesterol) gibi hiperlipidemi sorunlarının iyileşmesinde yardımcıdır. Zerdeçalın diyabete etkileri araştırılmaya devam ediyor.
Beyin Sağlığını Korur
Nöronların gelişiminde önemli bir role sahip beyin kaynaklı nörotrofik faktör (BDNF) proteini, hafıza ve öğrenmede etkilidir. Depresyon ve Alzheimer gibi hastalıklarda BDNF proteinin azaldığı bilinir. Araştırmalara göre, kurkumin BDNF proteini artırıyor. Bu sayede yaşa bağlı beyin fonksiyonlarının azalmasında ve çeşitli beyin hastalıklarında da yararlı olabileceği düşünülür. Hafıza gelişimine de katkısı olabilir.
Depresyon ile Mücadelede Yardımcı Olabilir
Zerdeçalın, BDNF seviyesinin artmasında rol oynarak bu sayede antidepresan etkisi yarattığı düşünülür. Araştırmalarda zerdeçalın depresyon tedavisinde etkili olduğu stres ve kaygıyı hafiflettiği belirtiliyor. Kurkumin, ruh sağlığınızı direkt olarak etkileyen serotonin ve dopamin hormonlarında artışı sağlayabilir. Zerdeçal, depresyon için tamamlayıcı bir terapide destek kuvvet olarak yer alabilir.
Kalp Sağlığına İyi Gelir
Kurkumin, kalp hastalıklarında kan damarlarındaki endotelin işlevini iyileştirmesiyle bilinir. Endotel disfonksiyon; kan basıncı, kan pıhtılaşması ve diğer faktörlerin düzenlenememesi anlamına gelir. Bir araştırmaya göre, kurkumin kadınlarda menopoz sonrası egzersiz kadar etkilidir. Kurkumin kalp hastalıklarının gelişiminde güce sahip oksidasyon ve inflamasyonun düşürülmesinde yardımcıdır.
Bağışıklık Sistemini Güçlendirebilir
Kurkumin, T ve B hücreleri gibi önemli bağışıklık hücrelerini olumlu yönde etkiler. Kurkumin, sitokin olarak adlandırılan ve inflamatuvar öncü bileşiklerini düşürerek düzenlenmesini sağlar. Vücudumuzun enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olarak antikor tepkimizi artırabilir. Viral enfeksiyonlara karşı koruyucu olabilir. Özellikle Covid-19’un semptomlarını hafifletebilir. Araştırmalar, saman nezlesinde gibi alerjilerde bile önemli rol oynadığını gösteriyor. Hapşırma, kaşıntı, burun akıntısı ve tıkanıklık gibi saman nezlesi şikayetlerini azaltabilir.
Sindirim Sistemine İyi Gelir
Zerdeçal, zengin anti-inflamatuvar içeriği sayesinde özellikle şişkinlik, gaz ve inflamatuvar bağırsak hastalıkları gibi durumlarda sindirim sistemine destek olur. Crohn ve irritabl bağırsak sendromu (İBS) hastalıkları için de faydalı olabildiği araştırılıyor. Bazı kişilerde zerdeçal sindirim sorunlarına da neden olabilir.
Erkek Sağlığı İçin de Koruyucu
Enfeksiyonunun neden olduğu erektil disfonksiyon bozukluğunda zerdeçal, güçlü anti-inflamatuvar etkisiyle destekleyici olabilir. Uygulanan medikal tedavinin yanında doktor onayıyla birlikte tüketilebilir.
Zerdeçalın Cilde Faydaları
Zerdeçal egzama, sedef hastalığı ve bazı yaralardaki etkisiyle cildin de dostu kabul edilir. Antioksidan, anti-mikrobiyal ve anti-inflamatuvar gücü zerdeçalın cilt için faydalı olmasının kaynağıdır. Cildin parlamasını sağlar. Antioksidan zengini bu baharattaki kurkuminin yaşlanmayı yavaşlatabileceği düşünülür. Çizgilenme ve kırışıklıkların oluşumunda önleyici olabilir. Ayrıca yeni hücre oluşmasında olumlu bir etkisi vardır.
Zerdeçal Tozu
Zerdeçalın takviye gıda olarak değil, zerdeçal tozu olarak yiyecek ve içeceklere eklenmesi yoluyla tüketilmesi zerdeçalın faydalarından daha çok yararlanılmasına katkıda bulunur.
Zerdeçal Nasıl Tüketilir?
Zerdeçalın faydalarından yararlanmak isteyenler “zerdeçal nasıl kullanılır?” sorusunu merak ederler. Zerdeçal kullanımı Türkiye’de mutfaklarda genellikle yemeklere zerdeçal tozu olarak eklenir. Fırında yaptığınız yemeklere diğer baharat karışımlarıyla birlikte eklenebilir. Özellikle çorbalarınızda bu renkli baharatı kullanabilirsiniz. Soslara ilave edebilirsiniz. Marine malzemeleriyle birlikte tercih edilebilir. Omlet ya da çırpılmış yumurtaya baharat olarak ekleyebilirsiniz. Smoothie, süt, çay, kahve gibi içeceklerle tüketilebilen zerdeçalın karabiber, zeytinyağı, avokado veya yağlı tohumlarla birlikte kullanılmasının kurkumin emilimini artırdığı araştırmalarla kanıtlanmıştır.
Zerdeçalın doğal yollarla alınması önerilir. Ancak zerdeçaldan fayda görmeniz için bu altın renkli baharatı düzenli olarak tüketmelisiniz. Baharat olarak tüketebilirsiniz. Zerdeçal satın aldığınızda serin ve karanlık bir yerde saklayın. Çünkü hava ile temas halinde kalitesini düşer.
Zerdeçalın takviye kapsül olarak kullanılması halinde kesinlikle herhangi bir tedavi için kullanılan diğer ilaçlar kesilmemelidir. Hiçbir diyet takviyesi, ilaçların ve çok yönlü bir diyetin yerini tutamaz. Sağlıksız bir beslenme şekliniz varsa kurkumin takviyesi almak hiçbir işe yaramayacaktır. İlla bir zerdeçal takviyesi alınacaksa bu doza dikkat edilmelidir. Genellikle 8 grama kadar verilebilen zerdeçal takviyesinde 500-1000 gramın üzerine çıkılmaması tavsiye edilir.
Zerdeçal tükettiğinizde vücudunuzun tepkisini gözlemleyin. Herhangi bir aksi durumda hemen zerdeçal takviyesi almayı bırakın ve doktorunuzla görüşün.
Zerdeçal Zayıflatır mı?
2018’de yapılan bir araştırmada, kurkuminin vücut kitle indeksi, kilo, bel çevresi ve leptin seviyelerinde önemli bir düşüş yarattığı belirtilmiş. Metabolik sendromun yönetilmesinde etkili olduğu kanıtlanmıştır.
Zerdeçal Zararları
Zerdeçal gibi baharatlar, özellikle hava kirliliği yüksek bölgelerden geldiyse ağır metal içerebilir. Ağır metaller hem böbrekler hem de karaciğer tarafından işlenir. Bu zararlı sonuçlar doğurabilir.
- Mide rahatsızlığı, alerjisi olan kişiler zerdeçalı tolere edemeyebilir. Zerdeçalın yan etkileri bazı kişilerde mide bulantısı, ishal gibi şikayetler olarak görülmüştür. Bazı ilaçlarla etkileşime girebileceğinden doktora danışılmadan tüketilmemelidir.
- Hamileyseniz kurkumin takviyelerini kullanmayınız. Zira kurkumin, östrojen hormonu seviyelerinde değişikliğe neden olabilir. Hamileliği riske atabilir. Ancak zerdeçalı baharat olarak az miktarda tüketebilirsiniz.
- Emziren annelerin de doktoruna danışmadan zerdeçal takviyesi almaması gerekir.
- Demir eksikliği aneminiz varsa bağırsaklarda emilim sorunu yaşanacağından çok miktarda zerdeçal tüketmekten kaçının.
- Safra taşı, safra kanalı tıkanıklığı veya karaciğer rahatsızlığınız varsa zerdeçal safra salgısını arttıracağından tüketmemeniz önemli. Zerdeçal takviyeleri bazı kişilerde böbrek taşına sebep olabilir.
- Kan sulandırıcı, diyabet, reflü ilaçları kullanıyorsanız zerdeçal tüketmeden önce mutlaka doktorunuza danışın.
- Zerdeçal kan pıhtılaşmasını da yavaşlatabilir. Bu da kanama bozukluğu olan kişilerde morarma ve kanama riski yaratabilir. Zerdeçal, ameliyat sırasında ve sonrasında fazla kanamaya neden olabilir. Planlı ameliyatlardan en az 2 hafta önce kullanılıyorsa zerdeçal takviye kullanımının durdurulması önerilir.
- Ayrıca testosteron seviyesini düşürebilen zerdeçal, sperm hareketlerini azaltabilir. Bu da doğurganlığın önündeki bir engeldir.
Zerdeçal Hakkında Sık Sorulan Sorular
Zerdeçal Ne İşe Yarar?
Zerdeçal, içerdiği curcumin sayesinde antioksidan ve anti-inflamatuar etkiler gösterir, sindirim sisytemine iyi gelir, kalp sağlığı için faydalıdır ve bazı kanser türlerine karşı kalkan görevi görür.
Zerdeçal Nasıl Tüketilir?
Zerdeçal genellikle öğütülüp toz haline getirildikten sonra besinlere ve yemeklere katılarak tüketilir. Toz zerdeçal yemeklerde baharat olarak kullanılır. Zerdeçaldan ayrıca çay da yapılır.
Zerdeçal Nasıl Kullanılır?
Zerdeçal; zerdeçal tozu, taze ve kuru formlarda, ekstrakt, tablet ve yağ formunda kullanılır. Gıda, sağlık takviyesi, kozmetik ve geleneksel tıpta kullanımı yaygındır.
Zerdeçal Hangi Yemeklerde Kullanılır?
Zerdeçal daha çok köri içeren yemeklerde, çorba, pilav ve soslarda kullanılır. Katıldığı yemekler sarı bir renk ve topraksı, hafif acı bir tat verir.
Zerdeçal Çayı Nasıl Yapılır?
Zerdeçal çayı; bir çay kaşığı toz zerdeçalı bir bardak sıcak suya ekleyip karıştırdıktan ve 5 dakika bekledikten sonra içine bal, limon ve karabiber eklenerek yapılır. Aynı şekilde bir miktar taze zerdeçal parçaları kullanılarak da yapılabilir.
Taze Zerdeçal Nasıl Tüketilir?
Taze zerdeçal, ince dilimler halinde salatalara ve yemeklere eklenir, çay yapımında kullanılır ya da küçük miktarlarda doğrudan tüketilir.
Zerdeçal Nerede Yetişir?
Zerdeçal nemli, sıcak iklimleri sever ve tropikal, yarı tropikal bölgelerde yetişir. Hindistan, Güneydoğu Asya, Orta ve Güney Amerika zerdeçal yetiştirilen bölgelerdir.
Eklem Ağrıları İçin Zerdeçal Nasıl Kullanılır?
Taze zerdeçalı rendeleyerek limon suyu ve tuz ile karıştırın. Karışımı koyu hale getirin ve ağrıyan eklemlerinize sürün. Bu öneriyi doktorunuza danışmadan yapmayın.
Zerdeçal Maskesi Nasıl Yapılır?
Akne ve cilt temizliği için zerdeçalı ılık su ve karıştırın ve hafif koyu bir kıvama getirerek yüzünüze sürün.10 dakika sonra yüzünüzü ılık suyla yıkayın. Bu öneriyi doktorunuza danışmadan yapmayın.
Zerdeçal Zayıflamak İçin Nasıl Kullanılır?
Zayıflamak için zerdeçalı yemeklerinize doğrudan katabilir ya da toz ya da taze zerdeçaldan çay yaparak tüketebilirsiniz. Bu öneriyi doktorunuza danışmadan uygulamayın.
Zerdeçalın Tadı Nasıldır?
Zerdeçalın tadı; biraz acımsı, topraksı bir lezzettedir. Tatlı ve ekşi notalar da hissedilir.
